Francuskie prépositions są małymi, ale jakże potężnymi słowami, które mogą sprawić, że Twoje wypowiedzi będą brzmiały jak symfonia w paryskiej operze... albo chaos na gwarnych ulicach Marsylii. Zagadnienie to jest niemal tak obszerne jak francuskie zamiłowanie do bagietek i serów, dlatego w ramach przystawki - entrée - wybraliśmy przyimki à, de, en oraz par. Gwarantujemy, że opanujesz je w try miga. Do dzieła!
Na początek - podstawy, czyli odpowiedź na pytanie, czym właściwie są prépositions i dlaczego są ważne. Polska nazwa świetnie oddaje ich funkcję – przyimki to słowa niesamodzielne, które zawsze występują przy innym wyrazie, wskazując na związek znaczeniowy między nimi.
W języku polskim tę rolę pełnią nie tylko przyimki, ale również odmiana przez przypadki. Na szczęście francuski oszczędza uczącym się zapamiętywania skomplikowanej deklinacji – całą odpowiedzialność za wyrażanie relacji między słowami przejmują właśnie przyimki.
- Idziemy dzisiaj na basen?
- Nie wiedziałam, że jesteś fanem pływania.
- Olimpiada zmotywowała mnie do uprawiania sportu. Pływam trzy razy w tygodniu.
Przegląd przyimków otwiera pierwsza litera alfabetu, która po dodaniu kreseczki skierowanej na Szczecin (l’accent grave) zamienia się w przyimek à. Jest on niezwykle towarzyski i w połączeniu z rodzajnikami określonymi tworzy następujące formy:
Użyjesz go między innymi:
mówiąc o kierunku, do którego zmierzasz;
Je vais à New York.
Jadę do Nowego Jorku.Il doit aller à l'école.
On musi iść do szkoły.
wskazując czas, godzinę;
Nous avons un rendez-vous à six heures.
Mamy spotkanie o szóstej.À demain !
Do jutra!
w połączeniu z miastami (à), państwami rodzaju męskiego (au) lub krajami w liczbie mnogiej (aux);
J'habite à Paris.
Mieszkam w Paryżu.Je travaille au Japon depuis deux ans.
Pracuję w Japonii od dwóch lat.Je rêve de vivre aux États-Unis.
Marzę o zamieszkaniu w Stanach Zjednoczonych.
opisując przeznaczenie danego przedmiotu;
la machine à écrire - maszyna do pisania
l’appartement à vendre - mieszkanie na sprzedaż
odnosząc się do wyglądu, jakiejś cechy charakterystycznej (np. wzoru na ubraniu);
En été, je porte souvent des robes à fleurs.
Latem często noszę sukienki w kwiaty.Cette belle femme aux cheveux longs, c’est mon épouse.
Ta piękna kobieta z długimi włosami to moja żona.
ze środkami transportu, na które trzeba usiąść lub które wymagają użycia siły własnych nóg.
à cheval - konno
à vélo - rowerem
à pied - pieszo
Wspominaliśmy, że francuskie przyimki często pełnią funkcję podobną do przypadków – à w znacznym stopniu pokrywa się z polskim celownikiem (odpowiada na pytania: komu? czemu?).
J'envoie toujours des cartes postales à mes amis lorsque je voyage.
Zawsze wysyłam pocztówki znajomym, gdy podróżuję.
- Clément, nastaw budzik na piątą. Jeśli spóźnisz się na pociąg, będziesz musiał iść pieszo do Bordeaux.
- Nie przesadzaj, tylko raz przyjechałem na stację za późno...
Pora na następny składnik naszej gramatycznej przystawki. W połączeniu z rodzajnikami określonymi przyimek de również nieco zmienia swoją formę.
Z powyższymi formami przyimka de podanymi na tacy, możesz przejść do jego zastosowań.
De często pełni podobną funkcję do dopełniacza w języku polskim (pytania: kogo? czego?). Wkroczy zatem do akcji, gdy mówi się o:
przynależności – wskazując właściciela danej rzeczy;
C'est la maison de mes parents.
To dom moich rodziców.
pochodzeniu, źródle – de określa miejsce, z którego coś pochodzi lub gdzie coś się zaczyna;
Je viens de Paris.
Pochodzę z Paryża.L'eau sort de la source.
Woda wypływa ze źródła.
zawartości i ilości czegoś;
un verre de vin - kieliszek wina
un kilo de pommes - kilogram jabłek
un morceau de gâteau - kawałek ciasta
charakterystycznej cesze opisującej dany rzeczownik – jego przeznaczeniu lub surowcu, z którego jest wykonany. W tym znaczeniu de + rzeczownik często tłumaczy się na polski za pomocą przymiotnika).
des chaussures de sport - buty sportowe
du lait d’avoine - mleko owsiane
Dodatkowo warto zapamiętać, że przyimka de używa się do mówienia o nieodległej przeszłości (le passé récent) dzięki wyrażeniu venir de faire. Pojawia się także w wielu utartych zwrotach, np. avoir envie de – mieć ochotę, être en train de faire – być w trakcie robienia czegoś.
Je viens de rentrer à la maison.
Właśnie wróciłem/am do domu.Vous avez envie d’aller au ciné aujourd’hui ?
Macie ochotę pójść dzisiaj do kina?Nous sommes en train de réserver des billets pour le concert.
Jesteśmy w trakcie rezerwowania biletów na koncert.
- Guillaume, masz ochotę na kawałek ciasta, które właśnie upiekłam? To specjalność mojej babci.
- Tak, pewnie! Jestem fanem przepisów twojej babci.
W języku francuskim przyimek ten jest niezwykle wszechstronny. Możesz użyć go w wielu kontekstach związanych między innymi z czasem, miejscem czy sposobem wykonywania czynności. Oto kilka z jego najważniejszych zastosowań:
miejsce – używany jest z nazwami państw rodzaju żeńskiego oraz z państwami w rodzaju męskim, zaczynającymi się na samogłoskę;
Je vis en France depuis cinq ans.
Mieszkam we Francji od pięciu lat.Elle part en Iran.
Ona wyjeżdża do Iranu.
stosuje się go ze środkami transportu, do których się “wsiada”;
Je voyage souvent en train.
Często podróżuję pociągiem.Nous y allons en voiture.
Jedziemy tam samochodem.
czas trwania – użyjesz, gdy chcesz określić czas potrzebny na wykonanie jakiejś czynności;
Arnaud a lu le livre en deux jours.
Arnaud przeczytał książkę w dwa dni.Je vais finir en une heure.
Skończę w ciągu godziny.
pory roku – en jest używany przed nazwami wszystkich pór roku z wyjątkiem wiosny (au printemps);
En été, nous allons à la plage tous les jours.
Latem codziennie chodzimy na plażę.
stan, w jakim coś się znajduje, lub sposób wykonywania danej czynności.
Elle est en colère aujourd’hui.
Ona jest dziś zdenerwowana.Il travaille en silence.
Pracuje w ciszy.
- Jesienią zawsze czuję się trochę zdołowana. Mam poczucie, że zalegam ze wszystkimi projektami. Potrzebuję przerwy…
- Pojedź ze mną do Włoch na tydzień w październiku. Zwiedzimy Rzym w trzy dni, a potem pojedziemy samochodem na południe.
Wisienką na przyimkowym torcie jest par, któremu również warto poświęcić chwilę uwagi. Przyda się, gdy chcesz wskazać:
częstotliwość, z jaką wykonujesz daną czynność;
Je joue au basketball au moins deux fois par semaine.
Gram w koszykówkę minimum dwa razy w tygodniu.
powód danego zachowania, stojącą za nim przyczynę;
Les habitants ont quitté la ville par crainte de l'ouragan.
Mieszkańcy opuścili miasto w obawie przed huraganem.
wykonawcę czynności;
« Les Misérables » est un roman écrit par Victor Hugo.
“Nędznicy” to powieść napisana przez Victora Hugo.
trasę – miejsce, po którym się przemieszczasz lub przez które przechodzisz.
Nous passons par la forêt.
Przechodzimy przez las.
- Tak z ciekawości, jak udaje ci się zawsze tak szybko dotrzeć do centrum?
- Biegam trzy razy w tygodniu. Kiedy metro nie przyjeżdża, biegnę sprintem przez park i docieram na czas.
Przyimki à, de, en i par to pierwszy krok na drodze do opanowania francuskich prépositions. Stanowią solidną bazę, dzięki której śmiało i z pewnością siebie będziesz tworzyć zdania jak rodowici Francuzi!
Tu as envie d'une nouvelle dose de grammaire ?
Masz ochotę na kolejną dawkę gramatyki?
Nowo nabyte umiejętności możesz przetestować, klikając TUTAJ. Przekonaj się, jak dobrze udało Ci się opanować przyimkową przystawkę. 😀
Wkrótce pojawią się kolejne wpisy rozwiewające wątpliwości gramatyczne (również te związane z przyimkami), pełne praktycznych wskazówek i ciekawostek. Czekaj na info!
A jeśli chcesz naprawdę przyspieszyć swoją naukę i wskoczyć na kolejny poziom biegłości językowej, zerknij na nasz kurs eTutor francuski. Czeka na Ciebie mnóstwo interaktywnych lekcji, które sprawią, że nauka francuskiego stanie się prosta i przyjemna jak nigdy.
