Serial The Crown opowiada historię królowej Elżbiety II i brytyjskiej rodziny królewskiej. Nie jest to jednak nużąca biografia, której ciężko utrzymać zainteresowanie widza - intryguje i wciąga, a dodatkowo może wiele nauczyć. Mimo że w pałacowym środowisku obowiązuje określona etykieta i włada się w nim staranną, formalną angielszczyzną, to z netfliksowej produkcji możemy z powodzeniem czerpać angielskie słownictwo do codziennego użytku.
Zacznijmy od tytułu serialu. Czy crown to to samo co the Crown ? Nie do końca. W języku angielskim crown to zarówno korona - ta, która spoczywa na głowie władcy lub władczyni - jak i czasownik, czyli koronować. Natomiast słowo to, poprzedzone the, czyli the Crown , to określenie królowej lub króla oraz kraju, który reprezentują. Koronę można więc nosić - po ceremonii koronacji:
crown - korona; koronować, ukoronować
Queen Elizabeth II was crowned on the 2nd of June 1953.
Królowa Elżbieta została koronowana 2 czerwca 1953 roku.
A także można jej służyć lub dla niej pracować - wtedy mamy na myśli służbę królowej, rodzinie królewskiej i krajowi.
the crown, the Crown - korona (król lub królowa), rząd kraju, któremu przewodniczy król lub królowa
He worked for the Crown for many years.
Pracował dla Korony przez wiele lat.
Olivia Colman (królowa Elżbieta II), The Crown, fot. Sophie Mutevelian/Netflix
A jak zwracać się do koronowanej głowy? Z The Crown nauczymy się tego z łatwością. Praktycznie w każdej scenie, w której pojawia się Elżbieta II (Olivia Colman) słyszymy: Your Majesty lub ma'am . Your Majesty, czyli Wasza Królewska Mość, używamy podczas pierwszego spotkania z królową. Później, na przykład w trakcie rozmowy, możemy zwracać się do niej ma’am - pani, proszę pani.
Your Majesty - Wasza Królewska Mość (zwracając się do monarchy)
Your Majesty, the prime minister has just arrived.
Wasza Królewska Mość, premier właśnie przyjechał.ma’am / madam - pani, proszę pani (w zwrotach grzecznościowych)
Ma’am, you wanted to see me.
Chciała mnie pani widzieć.
Warto pamiętać, że ma’am nie jest zarezerwowane tylko dla królewskiego dworu. To popularny zwrot grzecznościowy, którego możemy używać zawsze, kiedy chcemy być uprzejmi wobec kobiety.
To, w jaki sposób należy zwracać się do królowej określa protokół dyplomatyczny. Każdy, kto planuje spotkanie z Elżbietą II jest zobowiązany się z nim zapoznać. Niemniej jednak historia pokazała, że nie każdy spełniał ten obowiązek. Polecamy odcinek z wizytą Państwa Kennedych w Pałacu Buckingham, w którym zabrakło nie tylko obowiązkowego dygnięcia przed królową i księciem.
curtsy/curtsey - dygnięcie, ukłon; dygać, dygnąć (przed kimś)
You have to curtsy to the Queen.
Musisz ukłonić się Królowej. / Musisz dygnąć przed Królową.
Michael C. Hall, Matt Smith, Claire Foy, Jodi Balfour, The Crown/Netflix
Kolejnym wyrażeniem wartym zapamiętania jest bend the knee. W dosłownym tłumaczeniu na polski jest to zgięcie albo ugięcie kolana. Chodzi oczywiście o przyklęknięcie, które stanowi wyraz szacunku oraz uznania zwierzchnictwa władcy. Co prawda odbiegamy od The Crown, ale stosunkowo świeżym i chyba najlepszym przykładem użycia bend the knee w serialu będzie Daenerys z Gry o tron. Wielokrotnie kierowała je w stronę Jona Snowa.
bend the knee - przyklękać
Even the members of the royal family bended the knee as an act of submission to the new Queen.
Nawet członowie rodziny królewskiej przyklęknęli na znak poddania nowej Królowej.
W serialu znajdziemy też wyrażenie be obliged to somebody . Używamy go wtedy, kiedy chcemy powiedzieć, że mamy wobec kogoś jakieś zobowiązania. Możemy na przykład być zobowiązani wobec naszego małżonka, rodziny czy pracodawcy.
be obliged to somebody - mieć zobowiązania wobec kogoś, być zobowiązanym wobec kogoś
As a queen, I’m obliged to my people to care and protect our integrity.
Jako królowa, jestem zobowiązana wobec mojego narodu, aby stać na straży i bronić naszej integralności.
Możemy także być zobowiązani do zrobienia czegoś, czyli po angielsku be obliged to do something . Jesteśmy zobowiązani do płacenia podatków (We are obliged to pay taxes), piłkarze są zobowiązani do przestrzegania zasad gry (The footballers are obliged to respect the rules), a strażnicy w pałacu Buckingham są zobowiązani do jego ochrony (The guardians are obliged to protect the Palace).
be obliged to do something - być zobowiązanym do zrobienia czegoś
I’m obliged to lead our country the best I can.
Jestem zobowiązana kierować naszym krajem najlepiej, jak potrafię.
Olivia Colman (królowa Elżbieta II), The Crown, fot. Liam Daniel/Netflix
Obserwując losy rodziny królewskiej w serialu uświadamiamy sobie, że życie jej członków nie jest tak bajkowe, na jakie wygląda (z wyjątkiem złota i pałaców) i niejednokrotnie mają naprawdę a lot to deal with. Co to znaczy? Deal with something oznacza radzić sobie z czymś, zmagać się z czymś, na przykład z problemami czy przeciwnościami. To wyrażenie możemy także przetłumaczyć jako zajmowanie się czymś - na przykład codziennymi obowiązkami: I have to deal with all daily duties.
deal with something - radzić sobie z czymś, mieć z czymś do czynienia; zajmować się czymś; poradzić sobie z czymś (np. problemem)
There are a lot of issues I have to deal with.
Jest wiele spraw, którymi muszę się zajmować.
Gillian Anderson (Margaret Thatcher) i Stephen Boxer (Denis Thatcher), The Crown, fot. Des Willie/Netflix
The Crown pokazuje nam, że wszelkie tematy związane z rodziną królewską - nawet te osobiste albo błahe - muszą być konsultowane z królową. To ona może komuś na coś pozwolić, czyli allow somebody to do something , lub kategorycznie tego zabronić. Zwykle spotykamy się z tą drugą sytuacją - She doesn’t allow (to do something) , czyli nie pozwala na coś.
allow somebody to do something - pozwolić komuś coś zrobić
I’m sorry but I will not allow you to go on this journey alone.
Przepraszam, ale nie pozwolę ci jechać w tę podróż samemu.
Emma Corrin (Diana), The Crown, fot. Des Willie/Netflix
Serialowa królowa Elżbieta lubi słowo goodness! Używa go bardzo często i zawsze wypowiada je w elegancki i dystyngowany sposób. To forma wyrażenia zdziwienia lub niedowierzania. Goodness! lub my goodness! przetłumaczymy na polski jako mój Boże!.
Goodness! / my goodness! / my God! - mój Boże! (używane do wyrażenia zaskoczenia lub szoku)
Goodness! I didn’t suppose this horse would be so fast.
Mój Boże! Nie przypuszczałam, że ten koń może być taki szybki.
For Christ's sake posłuży nam z kolei do wyrażenia irytacji, złości albo zniecierpliwienia. Polskim odpowiednikiem będzie na miłość boską lub na litość boską.
Pamiętacie ten moment w serialu, w którym księciu Filipowi puściły nerwy podczas wspólnego fotografowania się? Tam znajdziecie to wyrażenie.
for Christ’s sake / for heaven’s sake / for God’s sake - na miłość boską, na litość boską
For Christ’s sake, could you finally tell me what happened?!
Na miłość boską, czy mógłbyś powiedzieć mi wreszcie, co się stało?!
Olivia Colman (królowa Elżbieta II) i Tobias Menzies (książę Filip), The Crown, fot. Sophie Mutevelian/Netflix
No to teraz trochę królewskiego slangu! Czym jest Buck House? Buck House to pałac Buckingham, czyli Buckingham Palace, tyle że w języku potocznym, a nawet slangowym. Wydaje nam się, że królowa raczej nie powie, że mieszka w Buck House. Chociaż, kto wie :).
Buck House - pałac Buckingham
Living in Buck House, mate, that would be dench.
Mieszkać w Pałacu Buckingham, stary, to byłoby odjazdowo.
A teraz pędźcie oglądać serial The Crown i sprawdźcie, czy wychwycicie powyższe wyrażenia! Najpierw jednak dodajcie do powtórek wszystkie przytoczone w tym wpisie wyrażenia:
Śmiało korzystajcie z napisów - najlepiej angielskich, bo wtedy możecie także przeczytać to, co zostało powiedziane. Róbcie pauzy, powtarzajcie do woli ulubione fragmenty, możecie także powtarzać wybrane zdania po bohaterach - to naprawdę świetna forma nauki.
Jeśli chcecie pozostać jeszcze chwilę w temacie angielskich uprzejmości i formalnego języka - zajrzyjcie do naszych wpisów o being polite oraz o tym, jak uprzejmie zwracać się do innych po angielsku.
Śledźcie naszego bloga i social media i czekajcie na drugą porcję angielskiego z The Crown.
